Welkom op de Zwerver

NIEUWS: LEZING DE ZWERVER 125 JAAR
18 en 19 oktober 2025 te Vreeswijk en 23 oktober te Edam, door Cisca de Ruiter

Lezing over 125 jaar woon-/atelierschip De Zwerver

Het legendarische woon-/atelierschip De Zwerver van veelzijdig kunstenaar W.O.J. Nieuwenkamp bestaat dit jaar 125 jaar. Een reden bij uitstek om dit oudste bewaardgebleven, unieke en meest oorspronkelijke woon-/atelierschip weer eens in de schijnwerpers te zetten. En dat is precies wat er gebeurt op zaterdag 18 en zondag 19 oktober bij Museumwerf Vreeswijk en op donderdag 23 oktober bij Vereniging Oud-Edam.

125 jaar! Dat is nogal wat, aldus Museumwerfmedewerker en Zwerver-kenner Cisca de Ruiter. “De Zwerver is zo’n bijzonder schip. Daar móet je gewoon het verhaal over weten en vertellen. Het woon-/atelierschip is maritiem en cultuurhistorisch erfgoed. Ze was spraakmakend en eigenlijk is ze dat nog steeds.” Nieuwenkamp was de geestelijk vader van De Zwerver. Het was zijn jongensdroom waarop hij met zijn gezin begin vorige eeuw hebben gewoond. Ze trokken ermee rond. Aan boord hield Nieuwenkamp tentoonstellingen van zijn prachtige etsen en houtsneden en van zijn uit Indonesië verzamelde kunstwerken. “De mensen keken hun ogen uit terwijl de kranten bolstonden over dit drijvende fenomeen. De vraag is natuurlijk: kwamen de mensen voor de kunst of om dit wonderlijke schip, dat een interieur heeft alsof dit rechtstreeks uit een 17e-eeuws grachtenpand leek te komen, te bekijken. Vergis je niet, zoiets was nog nooit vertoond: een woonschip met de allure van oude rijkeluiswoning, met daarin een gezin mét personeel. Het was nog in de tijd van de krotwoningen.”Monument Het woon-/atelierschip – de enige ijzeren Overijsselse praam die de geschiedenis kent – had een roerig bestaan. Het schip kende talrijke bewoners, zowel tijdelijk als langdurig. Daar zaten opmerkelijke figuren tussen. “Het schip inspireerde en vond navolging, telde duízenden bezoekers, is beroofd, ontvoerd, verwaarloosd, gezonken, opgeknapt, gekoesterd, gesloopt en weer opgebouwd,” somt Cisca moeiteloos op. En altijd was het schip afhankelijk van het inzicht, de intentie en de mogelijkheden van de eigenaren. Het geeft aan hoe kwetsbaar De Zwerver was én nog steeds is. “Dat is best een hachelijke zaak voor zoiets bijzonders dat, als het een gebouw op de wal zou zijn geweest, dit tot een officieel monument zou zijn uitgeroepen en bijbehorende bescherming zou genieten.” Dit omdat De Zwerver voldoet aan de criteria die worden gesteld aan monumenten maar een monumentenstatus voor woonschepen niet bestaat. “Maar goed,” vervolgt ze, “het woon-/atelierschip is er desondanks en ziet er fantastisch uit.” En dat is te danken aan al die eigenaren die De Zwerver door de tijd hebben geholpen, in het bijzonder de huidige eigenaar, de Stichting W.O.J. Nieuwenkamp. Daarom draagt Cisca haar lezing op aan al die eigenaren die zich hebben ingespannen om Nieuwenkamps woon-/atelierschip te behouden, voor óns. Vakantiehuis De Zwerver ligt alweer negen jaar als bijzonder vakantiehuis op haar plek in de grote Jachtwerf van Naarden. Ze voorziet goed in een behoefte, blijkt uit lovende commentaren in het gastenboek. Fijn is dat elke huurder bijdraagt aan het behoud van dit bijzondere stukje Nederlandse historie. Het is natuurlijk leuk om daar eens te verblijven. Maar het is nog veel beter om daarnaast ook haar verhaal te hebben gehoord.

Lezingen

Kom daarom naar de lezing waarin Cisca haar publiek met De Zwerver laat meereizen door de tijd. Daarbij worden veel unieke beelden getoond.
De lezingen bij Museumwerf op 18 en 19 oktober starten om 13.30 uur Vreeswijk in de Presentatiezaal. Wegens beperkte capaciteit geldt een verplichte aanmelding. Vol = vol! Aanmelden kan via [email protected].

Meer info: www.museumwerf.nl.

De lezing in Edam op 23 oktober start om 20.00 uur. Voor info en aanmelding zie www.oud-edam.nl of mail naar [email protected].

Graag tot dan!

Team Museumwerf Vreeswijk

DE ZWERVER

Woon- en atelierschip DE ZWERVER werd eind 19e eeuw ontworpen door kunstenaar, architect en ontdekkingsreiziger Wijnand Otto Jan Nieuwenkamp (1874 – 1950). Dit schitterende schip ligt thans in Jachthaven Naarden en is als uniek cultuurhistorisch ‘vakantiehuis op het water’ voor iedereen te huur.

Nieuwenkamp woonde van 1900 tot 1910 met zijn gezin op dit schip, dat hij tevens gebruikte als mobiele atelier- en tentoonstellingsruimte. Al zwervend door de wateren van Europa, verdiende hij in deze periode de kost door aan boord zijn eigen werk te exposeren en te verkopen, in de steden en de dorpen waar hij aanlegde. De Zwerver is een van de oudste nu nog bestaande woonschepen. Meer informatie over Nieuwenkamp: www.wojnieuwenkamp.nl.

Stichting De Zwerver heeft in 2015/2016 het schip gerestaureerd, zoveel mogelijk naar de oorspronkelijke staat van 1900.  De uitvoering vond plaats onder leiding van Scheepswerk Vermeer. De restauratie werd financieel mogelijk gemaakt door:
– Stichting WOJ Nieuwenkamp
– Prins Bernhard Cultuurfonds
– Dynamofonds
– Vrienden en donateurs

Na afronding van de restauratie is Stichting De Zwerver opgeheven en valt De Zwerver onder het beheer van Stichting WOJ Nieuwenkamp.

Onderstaand: film gemaakt door Prins Bernhard Cultuurfonds, na afronding van de restauratie medio 2016.